Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΔΥΟ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ: "Τ' ΑΓΝΑΝΤΕΜΑ" - "Η ΦΟΝΙΣΣΑ" ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Γενικά…

¨Σκοπός στην ζωή κάθε γυναίκας ήταν η δημιουργία οικογένειας . Εκείνος όμως που επέλεγε τον σύζυγο της ήταν ο πατέρας της. Η ίδια δεν διέθετε αυτό το προνόμιο. Μετά το γάμο η κυριότερη υποχρέωση της ήταν η φροντίδα, η περιποίηση, η αγάπη και η αφοσίωση στον σύζυγο και στα παιδιά της..

Η γυναίκα ήταν περιορισμένη στο σπίτι. Προτεραιότητα της ήταν το νοικοκυριό και τα παιδιά της και δεν είχε το δικαίωμα συμμετοχής στις κοινωνικές εκδηλώσεις χωρίς την παρουσία του άντρα της. Όλη αυτή η κατάσταση προκαλούσε συναισθήματα βαθιάς θλίψης και απόγνωσης.

Η ζωή των γυναικών στο έργο ΄Τ’ αγνάντεμα΄

Κάθε άνοιξη που οι άντρες ναυτικοί αναχωρούσαν για νέα ταξίδια, οι γυναίκες τους ανέβαιναν στο εκκλησάκι της Παναγίας της Κατευοδώτρας, για να προσευχηθούν για την ασφάλεια τους και για να τους αγναντέψουν, αποχαιρετώντας τους με ευχές. Φεύγοντας οι άντρες της οικογένειας, οι γυναίκες έπαιρναν πάνω τους όλο το βάρος της φροντίδας της οικογένειας.

Οι γυναίκες ένιωθαν τον πόνο του αποχωρισμού και της στέρησης των αγαπημένων τους προσώπων, μαζί με την αγωνία για τη ζωή αυτών που φεύγουν και τη λαχτάρα για την επιστροφή τους.

Οι γυναίκες όφειλαν να παραμένουν πιστές στους συζύγους τους, να τους αγαπούν και να μην ξενοκοιτάζουν παρόλο που αυτοί έφευγαν μακριά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί αυτό της Φλανδρώς η οποία αγαπούσε τον άντρα της με όλη της την καρδιά και πονούσε που τον έβλεπε να φεύγει μακριά καθώς δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή της μακριά του.

Οι γυναίκες εκείνης της εποχής για να αποκατασταθούν έπρεπε να έχουν προίκα. Όπως αναφέρεται και στο κείμενο τα αδέρφια των νεαρών κοριτσιών συνήθιζαν να μπαρκάρουν με σκοπό να τους φέρουν προίκα από τις πλούσιες και φημισμένες αγορές.

Η ζωή των γυναικών στο έργο ‘Η Φόνισσα’

Στη «Φόνισσα» η γυναίκα είναι σε κάθε ηλικία το πιο υποτιμημένο πλάσμα. Απόλυτα εξαρτημένη από τους γονείς ως παιδί και από το σύζυγο ως γυναίκα. Όταν αποκτά οικογένεια πρέπει να φροντίζει να υπηρετεί κάθε μέλος της.

Ως κόρη αποτελεί βάρος για τους γονείς, παρόλο που εργάζεται μαζί τους, συνεισφέρει με όποιον τρόπο μπορεί, γιατί οι γονείς για να την παντρέψουν πρέπει να της δώσουν προίκα. Και μάλιστα όσο μεγαλύτερη η προίκα τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να είναι καλός ο έγγαμος βίος της.

Ως σύζυγος αναλαμβάνει τα του σπιτιού, αλλά και τη φροντίδα του συζύγου και των παιδιών που θα αποκτηθούν. Βοηθά και στις υπόλοιπες δουλειές και συμπαραστέκεται στο σύζυγό της με όποιον τρόπο μπορεί. Η υποταγή στο σύζυγο είναι δεδομένη, όπως φαίνεται και από τον ίδιο τον τρόπο που την αποκαλούν μετά το γάμο της: η ηρωίδα είναι η γυναίκα του Γιάννη του Φράγκου, η Φραγκογιαννού.

Ως μητέρα αναθρέφει τα παιδιά της, φροντίζει να τα μεγαλώσει σωστά. Η φροντίδα της όμως δε σταματά εκεί, αφού τα βοηθά και μετά τη δημιουργία της δικής τους οικογένειας.

Συμπέρασμα:

¨Η γυναίκα εκείνης της εποχής, στην οποία αναφέρονται τα έργα του Παπαδιαμάντη, θεωρούνταν υποδεέστερη και έρχονταν αντιμέτωπη με πολλές κακουχίες από μικρή ηλικία.

ΕΛΕΝΑ ΚΑΛΤΣΟΥΝΗ

Φόνισσα- Τ’ αγνάντεμα

 

Το έργο του Παπαδιαμάντη,  αποτελεί σημαντική πηγή άντλησης στοιχείων που βοηθούν τη διερεύνηση της κοινωνικής θέσης των Ελληνίδων γυναικών του 2ου μισού του 19ου αιώνα, τόσο στην ύπαιθρο, όσο και στην πόλη. Ο Παπαδιαμάντης εγκαινιάζει τη φιλογυναικεία  λογοτεχνία μολονότι οι σχέσεις του με τις γυναίκες είναι ιδιότυπες.

 

Και στα δύο κείμενα του Παπαδιαμάντη, πρωταρχικό ρόλο έχουν οι γυναίκες.  Στο διήγημα «Τ’ Αγνάντεμα», οι γυναίκες είναι αυτές που μένουν  πίσω όταν οι άντρες τους φεύγουν με τα καράβια. Επομένως έχουν, πέρα από την ευθύνη να προσέχουν το σπίτι και να αναθρέψουν τα παιδιά τους, και τις ευθύνες των αντρών τους που λείπουν μακριά από τα σπίτια τους. Έτσι, ο Παπαδιαμάντης τονίζει το ρόλο που είχαν οι γυναίκες σε μια οικογένεια. Πολλές φορές έκτος από μητέρες και σύζυγοι είχαν τον κυρίαρχο ρόλο σε μια οικογένεια όταν ο άντρας έλειπε από το σπίτι.

 Αντίθετα, η κοινωνία της εποχής που γράφτηκε η «Φόνισσα» είναι ανδροκρατούμενη, ενώ χαρακτηρίζεται από μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Οι γυναίκες, ζουν για να υπηρετούν τους άλλους. Έτσι και αυτή παντρεύτηκε, και έγινε ‘’σκλάβα του άνδρα της’’, απέκτησε παιδιά και έγινε δούλα τους και όταν τα παιδιά τους απέκτησαν παιδιά έγινε και δούλα των εγγονιών της. Η εποχή αυτή είναι μια εποχή περιθωριοποίησης για τις γυναίκες. Γι αυτό το λόγο σκότωνε και τα μικρά κορίτσια, επειδή δεν ήθελε να έχουν ίδιο μέλλον με αυτό που είχε εκείνη. Ακόμα, σύμφωνα με τα λόγια της πρωταγωνίστριας του έργου, τα κορίτσια θεωρούνταν βάρος σε μια οικογένεια γιατί έπρεπε οι γονείς να φτιάξουν την προίκα της για να την παντρέψουν.

Γιάννης Καλαντζής 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

Βρισκόμαστε στην Σκιάθο. Σε ένα μικρό γραφικό νησί.

Καθώς κάναμε ρεπορτάζ συναντήσαμε τον Α. Παπαδιαμάντη να απολαμβάνει τον καφέ του σε ένα παραδοσιακό καφενείο  και έτσι αποφασίσαμε να του κάνουμε κάποιες ερωτήσεις σχετικά με την ζωή του.

Δ-Καλησπέρα κ. Παπαδιαμάντη.

Α.Π-Καλησπέρα.

Δ-Τι κάνετε;;

Α.Π-Καλά, ας λέμε.

Δ-Ωραία. Θα θέλατε αρχικά να μας περιγράψετε με λίγα λόγια πως είναι η ζωή εδώ στη Σκιάθο;

Α.Π- Βεβαίως. Γεννήθηκα εδώ . Η ζωή είναι δύσκολη καθώς η ασχολία για τους περισσότερους είναι η ναυτιλία , επάγγελμα αρκετά δύσκολο, καθώς η θάλασσα είναι απρόβλεπτη και ποτέ δεν ξέρεις τι καιρό θα έχει. Το καλοκαίρι πάντως είναι πιο ωραία, αφού ο τουρισμός αποφέρει αρκετά χρήματα στο νησί.

Δ-Η δικιά σας ζωή πως ήταν;;

Α.Π-Η παιδική μου ηλικία δεν ήταν από τα καλύτερα χρόνια μου. Κατάγομαι από φτωχή οικογένεια αλλά είχα και άλλα 6 αδέρφια οπότε δεν μπορούσα να είχα όλα όσα ήθελα. Τέλειωσα με δυσκολία και διακοπές το σχολείο λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης των γονιών μου. Αργότερα επισκέφτηκα το Άγιον  Όρος για 8 μήνες διότι πίστευα ότι δεν άξιζα να γίνω μοναχός. Ήμουν τελείως απελπισμένος εξαιτίας  της άσχημης οικονομικής μου κατάστασης και τελικά αποφάσισα να γυρίσω πίσω στο νησί μου.

Δ-Πότε αρχίσατε να γράφετε διηγήματα;;

Α.Π-Από τη στιγμή που γράφτηκα στο Πανεπιστήμιο άρχισα να δημοσιογραφώ και να κάνω μεταφράσεις από τα Γαλλικά και Αγγλικά, γλώσσες που είχα μάθει σε βάθος και που λίγοι τις γνώριζαν τόσο καλά στην εποχή μου.

Δ-Πόσα διηγήματα έχετε γράψει συνολικά;;

Α.Π- Πέρα από τα τρία μυθιστορήματα και τα τρία εκτεταμένα διηγήματα (νουβέλες), έγραψα 180 διηγήματα και 40 μελέτες και άρθρα.

Δ-Ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο που διαθέσατε. Φαίνεστε κουρασμένος. Σας αφήνουμε να ξεκουραστείτε. Ήδη μας είπατε αρκετά.

Α.Π- Χαρά μου. Να πάτε στο καλό

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

-Καλημέρα σας! Ευχαριστώ που δεχτήκατε να ακούσετε τις ερωτήσεις μου! Σας υπόσχομαι ότι δεν θα σας κουράσω!

- Όσο γι αυτό είμαι σίγουρος!

-Πότε αποφασίσατε να συγγράψετε το πρώτο σας έργο;

-Από μικρό παιδί είχα προσπαθήσει να γράψω κωμωδίες και στίχους αλλά η πρώτη μου πιο ουσιαστική προσπάθεια ήταν το 1868 όπου προσπάθησα να γράψω μυθιστόρημα.

-Πώς επηρέασε η φτώχεια την συγγραφική σας πορεία;

-Η ζωή μου γινόταν όλο και πιο δύσκολη και κατέφυγα στο ποτό. Σαν αποτέλεσμα χειροτέρευε και η ήδη επιβαρυμένη μου υγεία.     Για καλή μου τύχη κάποιοι φίλοι μου διοργάνωσαν μια γιορτή για τα εικοστά πέμπτα γενέθλια μου και συγκέντρωσαν ένα ποσό που με βοήθησε να ξεφύγω από το οικονομικό αδιέξοδο.

-Το γεγονός ότι αποφοιτήσατε από το Γυμνάσιο σε ηλικία 23 ετών  μου φάνηκε αρκετά ενδιαφέρον αν και ενδιάμεσα είχατε πολλές διακοπές. Αν δεν κάνω λάθος είχατε επίσης μία ιδιαίτερη σχέση με τα γράμματα. Τι αναμνήσεις έχετε από  τα μαθητικά σας χρόνια;

- Για να πω την αλήθειαόχι και την καλύτερη. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθα στη Σκιάθο . Μερικά χρόνια μετά που βγήκα από το Ελληνικό σχολείο παρακολούθησα την Α , Β και Γ τάξη και έπειτα διέκοψα. Ύστερα  τέλειωσα το Γυμνάσιο. Το ’74 γράφτηκα στη Φιλοσοφική  Σχολή ,αλλά αναγκάστηκα να διακόψω τις σπουδές μου λόγω της φτώχειας που διανύαμε εκείνη την περίοδο και εργάστηκα .

 - Από όσο γνωρίζω μείνατε για ένα διάστημα ως δόκιμος μοναχός στο Άγιο όρος. Τι σας οδήγησε σε αυτή την πράξη και τι σας απέτρεψε από την ολοκλήρωσή της;

-Αυτός που με επηρέασε  ήταν  ο πατέρας μου, που  ήταν ιερέας και  συνεπώς εξοικειώθηκα πολύ νωρίς μετά εκκλησιαστικά πράγματα,  την εκκλησιαστική ζωή και τις λειτουργίες.

-Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας ,  την ειλικρίνεια σας και την προθυμία σας!

-Εγώ  ευχαριστώ. Καλή συνέχεια!

Δ: Καλημέρα κύριε Παπαδιαμάντη

Π: Καλημέρα σας!

Δ: Αρχικά, επειδή ξέρω ότι δεν δίνετε συχνά συνέντευξη σε κάποιον, θέλω να σας ευχαριστήσω που δεχτήκατε το αίτημά μου. Να αρχίσουμε;

Π: Μετά χαράς

Πείτε μας λίγα λόγια για την ζωή σας.

Γεννήθηκα στις 4 Μαρτίου 1851 σε ένα νησί που φημίζεται για τη φυσική καλλονή του και τους ψαράδες του, τη Σκιάθο. Ήμουν το τέταρτο παιδί της οικογένειας μου και για εκείνη την εποχή όπως καταλαβαίνετε , οι στερήσεις ήταν πολλές.

Πως ήταν η παιδική σας ηλικία;

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν ανέμελα στο νησί. Ως το 1860 φοίτησα στο δημοτικό σχολείο Σκιάθου, όπου έμαθα τα βασικά- ανάγνωση, γραφή, μαθηματικά-, μου άρεσε όμως πιο πολύ να ζωγραφίζω.

Πώς ήταν η ζωή σας στο σχολείο;

Τα πρώτα γράμματα τα έμαθα στο νησί, στην Μονή Ευαγγελισμού. Μετά που βγήκα από το Ελληνικό σχολείο, το 1867, παρακολούθησα την Α και Β τάξη στο Γυμνάσιο Χαλκίδας, την Γ στον Πειραιά και μετά διέκοψα και έμεινα στο νησί.  Ύστερα, το ’73 νομίζω, το τέλειωσα το άμοιρο το Γυμνάσιο στο Βαρβάκειο της Αθήνας .  Το ’74 γράφτηκα στη Φιλοσοφική Σχολή. Την προσπάθησα πολύ, αλλά..λίγο η ανέχεια, λίγο η επισφαλής υγεία μου, λίγο η φτώχεια, στη μέση την άφησα τελικά.

Τι κάνατε πριν γίνετε συγγραφέας;

Παρέδιδα μαθήματα για να βγάλω τα προς το ζην. Αργότερα, έκανα μεταφράσεις, δούλεψα ως διορθωτής σε εκδόσεις και δημοσίευσα κείμενα σε εφημερίδες και περιοδικά.

Τι σας οδήγησε ώστε να γίνετε συγγραφέας;

Ήταν ένα όνειρο που είχα από μικρός και κάποια στιγμή μου δόθηκε η ευκαιρία να το πραγματοποιήσω. 

Αν μπορούσατε να προτείνετε δύο μόνον έργα σας σε κάποιον που ξεκινάει τώρα να σας διαβάζει, ποια θα ήταν αυτά;

Είναι δύσκολο για ένα πατέρα να ξεχωρίζει τα παιδιά του! Τα αγαπάει όλα το ίδιο. Ωστόσο, νομίζω πως για αρχή καλό θα ήταν ο ‘Χρήστος Μηλιόνης’, που μιλάει για τους τυράννους, τους ξενόδουλους, λογιότατους σοφιστές των γραμμάτων, που με τις νόθες εκλογές κάθονται στην πλάτη του φτωχού λαού και τον περιφρονούν κιόλας! Να ξέρεις όμως παιδί μου, πως πάντα, έστω και αργά, ο λαός ξυπνάει..Μετά από αυτό, και αφού έχει καταλάβει λίγο τον τρόπο σκέψης μου,  μου μίλησε για τη ‘Φόνισσα’. 

Ευχαριστούμε για τον χρόνο που μας διαθέσατε

Τίποτα ήταν χαρά μου!! 

     Καλησπέρα σας κύριε Παπαδιαμάντη, κι ευχαριστούμε που δεχτήκατε την πρόταση μας για μια συνέντευξη.

Καλησπέρα και σε εσάς αγαπητοί μου φίλοι, χαίρομαι να βλέπω κόσμο μαζεμένο στο σπιτικό μου. 

Από πού είναι η καταγωγή σας;

Κατάγομαι από ένα μικρό γραφικό νησί την

Σκιάθο, στο οποίο μεγάλωσα με τα οκτώ αδέλφια μου. 

Τι έργα έχετε γράψει;

Έχω γράψει κυρίως:

Μυθιστορήματα

Νουβέλες

Διηγήματα

Ποιήματα

Και έχω κάνει και μερικές μεταφράσεις

Ποιό κατά την γνώμη σας είναι το πιο γνωστό σας έργο;

Πιστεύω πως το πιο γνωστό μου έργο είναι

‘Η Φόνισσα’ γιατί περιέχει το τραγικό στοιχείο το οποίο δίνει αγωνία στον αναγνώστη.

Σας ευχαριστούμε που μας δώσατε την δυνατότητα για μια συνέντευξη.

Η ευχαρίστηση είναι δική μου γιατί μου δώσατε την χαρά να μιλήσω για εμένα.

žBρισκόμαστε στην Σκιάθο σε ένα παραδοσιακό καφενείο. O Α. Παπαδιαμάντης κάθεται εκεί ήσυχος και μόνος. Ας τον απασχολήσουμε λίγο κάνοντας του κάποιες γρήγορες ερωτήσεις.

-Καταρχάς θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε που μας παραχωρείτε λίγο από τον χρόνο σας.  Θα θέλαμε να σας κάνουμε κάποιες ερωτήσεις

ž-Μετά χαράς ακούω λοιπόν!

-Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για την παιδική σας ηλικία

-žΜάλιστα, γεννήθηκα λοιπόν εδώ στην Σκιάθο στις 4 Μαρτίου το 1851.Η παιδική μου ηλικία ήταν δύσκολη, αφού κατάγομαι από μια φτωχή οικογένεια. Εννέα παιδιά ήμασταν στην αρχή αλλά αργότερα τα δυο πέθαναν σε μικρή ηλικία. Ο πατέρας μου ιερέας, ήταν αυτός που με οδήγησε στα εκκλησιαστικά πράγματα και στη θρησκευτική ατμόσφαιρα.

-Γνωρίζουμε ότι κάνατε μεγάλο κόπο να τελειώσετε το γυμνάσιο. Τι γεύση σας έχουν αφήσει τα μαθητικά σας χρόνια. Πείτε λίγα λόγια

-žΤα πρώτα γράμματα τα έμαθα στο νησί, στην Μονή Ευαγγελισμού. Ε, 4 χρόνια μετά που βγήκα από το Ελληνικό σχολείο, το 1867 δηλαδή, παρακολούθησα την Α και Β τάξη στο Γυμνάσιο Χαλκίδας, την Γ στον Πειραιά και μετά διέκοψα και έμεινα στην πατρίδα. Η φτώχεια βλέπεις… Το 1872 πήγα στο Άγιο Όρος για προσκύνημα και κάθισα εκεί λίγους μήνες. Ύστερα, το 1873 νομίζω, το τέλειωσα το Γυμνάσιο στο Βαρβάκειο της Αθήνας . Μια ζωή φτωχός …από μαθητής έβγαζα το ψωμί μου με παραδόσεις και προγυμνάσεις μαθητών. Το 1874 γράφτηκα στη Φιλοσοφική Σχολή. Την προσπάθησα πολύ, στη μέση την άφησα τελικά.

-Μιλάτε για την φτώχεια συνέχεια. Τι έφταιξε;

ž-Τα χρήματα…  τα ξόδευα  μέχρι που δε είχα να αγοράσω ούτε τα στοιχειώδη. Λίγο το νοίκι, λίγο το φαγητό και έστελνα και κάποια στο νησί.  Αλλά εξάλλου χρήματα είναι ,οπότε είναι για ξόδεμα.  Δε με στενοχώρησε ποτέ αυτό.

Και καλά κάνετε. Τι γνώμη έχετε για το επίθετο ‘κοσμοκαλόγερος’ όπου σας έχει δοθεί;

-Βλέπετε γενικά είμαι ένας εσωστρεφής άνθρωπος, έχω λίγους φίλους  και προτιμώ την μοναχική ζωή από ό,τι είδατε . Μ’ αρέσει η ήσυχη ταπεινή λιτή ζωή. Είμαι ικανοποιημένος με τις θείες λειτουργίες ,την εκκλησία την έχω σαν καταφύγιο . Γι‘ αυτό άλλωστε και πήγα και στο Άγιο Όρος για κάποιο καιρό.

-Θα θέλατε να μας περιγράψετε το ημερήσιο πρόγραμμά σας;

-Σηκώνομαι πολύ πρωί, κάνω μια βόλτα στην ακρογιαλιά κι ύστερα εκκλησία. Φυσικά έχω και κάποιες κακές συνήθειες όπως το ποτό και το τσιγάρο οι οποίες με συντροφεύουν στην μοναξιά μου, και ξέροντας πάντα ότι μου κάνουν κακό. Αλλά έτσι είναι η ζωή...

-Μάλιστα.. και με τι ασχολείστε αυτόν τον καιρό, αν επιτρέπεται;

-Από τον Μάρτη του 1908 έχω επιστρέψει μόνιμα εδώ στο νησί όπου  κι εδώ πιστεύω  ότι θα αφήσω την τελευταία μου πνοή. Κάνω κάποιες μεταφράσεις έτσι μόνο και μόνο για να έχω κάτι να κάνω .

-Μιλήστε μας λίγο για την συγγραφή σας

-žΟι ήρωες μου είναι απλοί, ταπεινοί και βασανισμένοι.

-Τέλος τι θα προτείνατε σε κάποιον να διαβάσει από τα διηγήματα σας;

-Η Φόνισσα είναι ένα από τα αγαπημένα μου διηγήματα κι πραγματικά θα το πρότεινα σε κάποιον. Αυτό, ειλικρινά σου μιλάω, είναι βγαλμένο από τα βάθη της ψυχής μου , από τη μιζέρια του νησιού μου, από τη μεγάλη δυστυχία των φτωχών ανθρώπων. Η αφήγηση είναι απλή και γρήγορη .Νομίζω ότι δε θα κουράσει.

-Δε θέλουμε ούτε εμείς να σας κουράσουμε.  Είναι μια συνάντηση αξέχαστη για μας . Σας ευχαριστούμε πολύ. Αντίο σας!

-žΗ ευχαρίστηση είναι όλη δίκη μου.

žΚαλή συνέχεια παιδιά μου!

Μια ηλιόλουστη καλοκαιρινή μέρα βρεθήκαμε στην Σκιάθο όπου επισκεφτήκαμε ένα τοπικό καφενείο και συναντήσαμε τον σπουδαίο Έλληνα λογοτέχνη Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Του ζητήσαμε να μας παραχωρήσει μια μικρή συνέντευξη και εκείνος δέχτηκε με μεγάλη χαρά.

Δ:Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τα πρώτα χρόνια της ζωής σας;

Α.Π: Γεννήθηκα εδώ στην Σκιάθο και ήμουν ένα από τα 6 παιδιά μιας φτωχής οικογένειας, οπότε έζησα μια ζωή γεμάτη στερήσεις. Γράφτηκα στην Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, αλλά αναγκάστηκα να διακόψω τις σπουδές μου για να εργαστώ. Μελέτησα μόνος μου ξένες γλώσσες και εργάστηκα ως μεταφραστής σε εφημερίδες. 

Δ: Πως ξεκινήσατε τη συγγραφική σας πορεία;

Α.Π: Πάντα ήμουν εσωστρεφής και μου άρεσε να αποτυπώνω τις αναμνήσεις μου σε ποιήματα και σε διηγήματα. Άρχισα το συγγραφικό μου έργο με ιστορικά μυθιστορήματα, στη συνέχεια όμως στράφηκα στο ηθογραφικό διήγημα. Έχω γράψει περίπου 200 διηγήματα κανένα από τα οποία δεν είδα τυπωμένα σε βιβλίο.

Δ:Ποιο ήταν το περιεχόμενο των έργων σας;

 Α.Π: Ολόκληρη η ουσία της πεζογραφίας μου περικλείεται σε μια φράση: «Το έπ' έμοι, ενόσω ζω, και αναπνέω καί σωφρονώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ' έρωτος την φύσιν, καί να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη».

Δ: Θεωρείτε τον εαυτό σας ποιητή ή συγγραφέα;

 Α.Π: Είμαι υπερήφανος για το διηγηματικό μου έργο. Αν και έχω γράψει και ποιήματα, δε θεώρησα ποτέ τον εαυτό μου ποιητή. Παρόλα αυτά η ποιητική πνοή αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό και του πεζού μου λόγου. Δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ για ρίμες και στολίδια και έτσι πέτυχα μια λιτότητα ελεύθερου στίχου. 

Δ:Ποιο είναι το πιο πετυχημένο έργο σας κατά την άποψη σας;

Α.Π: Ένα εξαιρετικό πεζογράφημα αποτελεί η Φόνισσα (1903), που είναι μια ψυχογραφία με κοινωνικό περιεχόμενο και μεταφυσικό προβληματισμό.

Δ:Πως ήταν η ζωή σας;

 Α.Π: Η ζωή μου μέρα με τη μέρα γινόταν δυσκολότερη. Εξαιτίας της απλοχεριάς και της σπατάλης μου πολύ συχνά βρισκόμουν χωρίς χρήματα με αποτέλεσμα να μην μπορώ να αγοράσω ούτε τα στοιχειώδη. Έζησα μία πολύ λιτή ζωή. Το 1908 επέστρεψα εδώ στο νησί μου με σκοπό να μην ξαναγυρίσω στην πόλη «της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών».

Δ:Πώς είναι η καθημερινότητά σας στο νησί;

Α.Π: Εξακολουθώ να κάνω  μεταφράσεις για να έχω κάποιον πόρο ζωής. Το ημερήσιο πρόγραμμά μου περιλαμβάνει πολύ πρωινό ξύπνημα, μια βόλτα στην ακρογιαλιά κι ύστερα εκκλησία. 

Δ:Χαρήκαμε πολύ για την γνωριμία και ευχαριστούμε πολύ που αφιερώσατε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο σας για να μας απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις.

Α.Π: Ήταν και δική μου χαρά. ♥ 

ΓΕΙΑ ΣΑΣ ΚΥΡΙΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ…

ΓΕΙΑ ΣΑΣ!!!

ΑΡΧΙΚΑ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΣΑΣ ΡΩΤΗΣΩ ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΟΥ    ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΤΕ…

ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ ΣΤΙΣ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1851 ΣΤΗΝ ΣΚΙΑΘΟ

ΠΟΥ ΠΗΓΑΤΕ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΠΟΥ ΜΟΡΦΩΘΗΚΑΤΕ; 

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΑ ΕΜΑΘΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΟΥ ΟΠΟΥ  ΗΜΟΥΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΣΤΗΝ Ι.ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ.

ΦΟΙΤΗΣΑ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΛΛΑ ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΛΟΓΩ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ.

 ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟ ΤΕΛΕΙΩΣΑ ΣΤΟ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ.

ΠΗΓΑΤΕ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ;

ΝΑΙ ΠΗΓΑ. ΟΤΑΝ ΕΠΕΣΤΡΕΨΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΟΠΟΥ ΕΙΧΑ ΠΑΕΙ ΟΚΤΩ ΜΗΝΕΣ ΔΟΚΙΜΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΠΗΓΑ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ.ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΚΑΤΑΦΕΡΑ ΝΑ ΤΟ ΤΕΛΕΙΩΣΩ ΛΟΓΩ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΥΣΧΕΡΕΙΩΝ.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΣ ΠΟΡΕΙΑ;

ΑΡΧΙΚΑ ΞΕΚΙΝΗΣΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΚΑΙ ΓΑΛΙΚΑ ΟΠΟΥ ΗΜΟΥΝ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΛΙΓΟΥΣ ΠΟΥ ΗΞΕΡΑΝ.

ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΕΝΑΝ ΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΠΟΥ ΑΡΧΙΣΑ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΩ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΟΠΟΥ ΕΚΕΙ ΕΠΑΙΡΝΑ ΈΝΑΝ ΜΙΚΡΟ ΜΙΣΘΟ ΑΛΛΑ ΤΑ ΣΠΑΤΑΛΟΥΣΑ ΧΩΡΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΟΥ ΕΜΕΝΑΝ ΧΡΗΜΑΤΑ ΟΥΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΑΓΑΘΑ.

ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ ΣΑΣ;

ΜΕΣΑ  ΣΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΜΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΘΑΛΛΑΣΙΝΗ ΤΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΌΠΩΣ ΧΑΡΑΔΡΕΣ, ΥΨΩΜΑΤΑ, ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΠΗΛΙΕΣ.

ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΣΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΣΑΝΑ ΜΟΥ…

ΕΠΙΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΙΕΤΑΙ  ΓΥΡΩ ΑΠΌ ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ:

 “Το έπ' έμοι, ενόσω ζω, και αναπνέω καί σωφρονώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ' έρωτος την φύσιν, καί να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη”

ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΑΣ ΕΡΓΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΤΕ;

Το αγαπημένο μου έργο είναι η Φόνισσα όπου κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας είναι η Φραγκογιαννού, μία ηλικιωμένη χήρα, η οποία έζησε μια βασανισμένη ζωή ως παιδί, ως σύζυγος, ως μητέρα και ως γιαγιά, μαθημένη πάντα να υπηρετεί χωρίς αντιρρήσεις τους ανθρώπους του περιβάλλοντός της. Η πείρα της δίδαξε ότι η ζωή για μια γυναίκα είναι γεμάτη βάσανα και η θεωρία της ήταν ότι η γέννηση ενός κοριτσιού που φέρνει δυστυχία, όχι μόνο στο ίδιο το παιδί, αλλά και στην οικογένειά του, ιδίως αν είναι φτωχή. Ένα βράδυ καθώς ξενυχτάει στην κούνια της άρρωστης νεογέννητης εγγονής της, περνούν απ' το μυαλό της όλες οι δύσκολες στιγμές της ζωής που έζησε. Το μυαλό της θολώνει και σκοτώνει το βρέφος προκαλώντας του ασφυξία, ενώ ο θάνατος θεωρείται από τον γιατρό φυσιολογικός. Αν και αρχικά νιώθει τύψεις, κατά βάθος δεν μετανιώνει για την πράξη της. Αντίθετα, της γίνεται έμμονη ιδέα ότι η μοίρα την έχει τάξει να σώσει τον κόσμο απαλλάσσοντας τον από μικρά κορίτσια. Τα επόμενα εγκλήματά της έχουν για θύματα τρία μικρά αθώα κοριτσάκια, χωρίς πλέον καθόλου τύψεις, αλλά και χωρίς να είναι σε θέση να συνειδητοποιήσει το κακό που έχει κάνει. Η χωροφυλακή την υποψιάζεται και αποφασίζει να τη συλλάβει, με αφορμή όμως ένα έγκλημα που δεν έχει διαπράξει. Ένα κοριτσάκι πνίγηκε μέσα σ' ένα πηγάδι και κοντά του βρισκόταν η Φραγκογιαννού. Αν και ευχήθηκε να πνιγεί το παιδί, η ίδια ποτέ δεν το έσπρωξε.Στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τους χωροφύλακες, η Φραγκογιαννού αποφασίζει να καταφύγει στο ερημητήριο ενός ασκητή και να του εξομολογηθεί τα αμαρτήματά της. Τη στιγμή όμως που προσπαθεί να ξεπεράσει ένα στενό πέρασμα, η παλίρροια την προλαβαίνει και η γερόντισσα πεθαίνει, ανάμεσα στην ανθρώπινη και τη θεία δίκη.

 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΎ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΩΡΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ.  ΧΑΡΗΚΑ ΠΟΥ ΣΑΣ ΓΝΩΡΙΣΑ

ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΚΑΙ ΕΓΩ ΧΑΡΗΚΑ. ΑΝΤΙΟ ΣΑΣ!!!!

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΝΑΥΤΙΚΟΥ - ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Τετάρτη

15 Μάρτιου 1888

Έχουμε ήδη δύο μήνες στο καράβι και ο καιρός αρχίζει και μας τα χαλάει . Δεν αγχώνομαι τόσο όσο τις πρώτες μέρες μιας και είναι το πρώτο μου ταξίδι. Βέβαια δεν έχω βρεθεί άλλη φορά μακριά από την οικογένεια μου. Πάντως ο πατέρας μου πάντα έλεγε ότι δε πρέπει να φοβάμαι την θάλασσα, μας αγαπάει.

Δουλειά κι αυτή τώρα! Πότε θα ξαναδώ την οικογένειά μου ; Κανείς δεν ξέρει . Δε με  πειράζει τίποτα παρά μόνο η μοναξιά . Η ζεστασιά του σπιτιού δε συγκρίνεται με τίποτε άλλο. Ακόμα θυμάμαι την μάνα  μου που σαν χθες έφτιαχνε το φαγητό . Την τελευταία φορά έκλαιγε. Ποιος ξέρει τι να κάνει τώρα;

 Κι αυτή η καμπίνα τόσο άδεια… Αλλά που θα πάει!  Θα  συνηθίσω .Έχω να πατήσω στεριά εδώ και τρεις εβδομάδες. Αύριο ρίχνουμε άγκυρα για κάνα δυο μέρες κι έπειτα το ταξίδι συνεχίζεται…

Φοβάμαι για τον καιρό , καθώς  γίνεται όλο και χειρότερος. Πρώτο μου ταξίδι κι η φουρτούνα άρχισε νωρίς… Τόσο άτυχος ! 

Διακόπτω πρέπει να κατέβω στο μηχανοστάσιο γιατί κάτι έγινε. Ελπίζω αύριο να  ξημερώσει μια καλύτερη μέρα!   

Από το ημερολόγιο ενός ναυτικού

13 ΜΑΡΤΙΟΥ 1890

  Ο χειμώνας πέρασε. Ήρθε πάλι η άνοιξη και είναι καιρός να επιστρέψουμε στην θάλασσα. Μέρες τώρα προσπαθούμε να τα έχουμε όλα έτοιμα κι έτσι έφτασε η στιγμή να μπαρκάρουμε.

Το δικό μας πλοίο περιμένει διπλαρωμένο στην προκυμαία. Περιμένουμε τον Καπετάνιο που δε λέει να τελειώσει τους αποχαιρετισμούς στο σπίτι. Ακόμα να φανεί. Σηκώσαμε τα πανιά, τα μουδιασμένα από τον μακρύ χρόνο ξεκούρασης. Εγώ βρίσκομαι στο πλοίο, έτοιμος αρκετή ώρα τώρα, μαζί με τον πηδαλιούχο και τον μάγειρα και περιμένουμε. Είναι και ένας επιβάτης, μόνος και έρημος, που του είπαν πως από στιγμή σε στιγμή φεύγουμε για αυτό και έχει μπαρκάρει ο άνθρωπος, από 12 ώρες πριν.

  Και εγώ αποχαιρέτησα με δάκρυα στα μάτια τους δικούς μου και τους ζήτησα να μην με συνοδεύσουν ως το πλοίο γιατί θα ήταν ακόμα πιο δύσκολο για όλους. Καθώς κατέβαινα στο λιμάνι είδα τον λοστρόμο μας στην ταβέρνα. Είχε αρχίσει τις ιστορίες και τα παινέματα για τα ταξίδια του και δεν λέει να τελειώσει για αυτό και ακόμα να φανεί. Και ο μούτσος περιμένει. Ένας νεαρός ναύτης που είχε έρθει πριν ώρα είναι άφαντος και αυτός. Μαζί και άλλοι δύο σύντροφο, ναυτολογημένοι, έλειπαν και αυτοί. Κανείς δεν ξέρει που είναι.

   Α, να! Κάποιοι φαίνεται να έρχονται. Είναι ο καπετάνιος με την καπετάνισσα μπροστά. Μαζί και ο λοστρόμος και οι δύο άλλοι σύντροφοι. Ακούγονται τα τρομπόνια. Μαζί με το πλήρωμα και πολύς άλλος κόσμος, φίλοι και συγγενείς, για να μας ξεπροβοδίσουν. Οι υπόλοιποι έχουν ανέβει στο εκκλησάκι της Παναγίας της Κατευοδότρας να προσευχηθούν για εμάς για να έχουμε καλό ταξίδι. Μας αγναντεύουν από εκεί. Επιτέλους ξεκινάμε. Το σκάφος έβαλε πλώρη προς Βορρά. Με το καλό να φύγουμε και να γυρίσουμε πάλι με το καλό!

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

Η ζωή των ναυτικών είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην αγάπη τους για τη θάλασσα και στην σπιτική θαλπωρή. Μετά από λίγο καιρό στα σπίτια τους, είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να επιστρέψουν στη θάλασσα. Εκεί μέσα από τα ταξίδια τους συναντούν άλλους πολιτισμούς, ξένα ήθη έθιμα και κουλτούρες με τους οποίους ανταλλάσσουν  απόψεις και ιδέες .Τέλος, όλοι μαζί προσμένουν την στιγμή που θα βρεθούν πίσω στα σπίτια τους και στις οικογένειες τους.

. ..25-12-1899…

Αγαπητό ημερολόγιο,  

Σήμερα ξύπνησα πολύ διαφορετικά από ότι συνήθως. Ξύπνησα πιο χαρούμενος και πολύ καλύτερα από όλες τις υπόλοιπες μέρες. Σήμερα είναι Χριστούγεννα. Έξω βρέχει και είμαστε, εγώ και οι φίλοι μου, μόνοι σε ένα καράβι στην μέση του πουθενά, χωρίς τις οικογένειές μας.

Ελπίζω πως του χρόνου θα είμαι μαζί τους. Θα ανταλλάζουμε δώρα, έξω θα χιονίζει , όλοι μπροστά στο τζάκι θα λέμε ιστορίες… Κάπως έτσι τα φαντάζομαι τα πράγματα. Μακάρι να πραγματοποιηθεί το όνειρό μου.

Ας γυρίσουμε πίσω στα δικά μας. Πρέπει να βοηθήσω στο κατάστρωμα … Μπορεί να με χρειάζονται τώρα. Θα τα ξαναπούμε όταν βρω χρόνο. Αντίο και χρόνια πολλά!!!

Οι σκέψεις ενός ναυτικού

Η άνοιξη πέρασε και πλησιάζει ο χειμώνας .Οι μήνες ξεκούρασης και ηρεμίας κοντά στην οικογένεια μου πέρασαν γοργά και ήρθε πάλι η στιγμή της αναχώρησης.

Με περιμένουν αρκετοί μήνες μακριά από το σπίτι μου και την οικογένεια μου . Θα περιπλανιέμαι στη θάλασσα χωρίς να γνωρίζω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον. Τόσα χρόνια τώρα τις ίδιες σκάψεις κάνω και τις ίδιες ανησυχίες έχω . Πριν  την αναχώρηση για το ταξίδι και μέχρι την επιστροφή μου.

Με όλα αυτά στο μυαλό μου περνάω τις τελευταίες ώρες με τα παιδιά και την γυναίκα μου, που δεν θα τους ξαναδώ για τόσους αργούς και βασανιστικούς μήνες. Το μόνο που με παρηγορεί και πάντα με κάνει να ξεχνάω τις αρνητικές σκέψεις κατά την διάρκεια των ταξιδιών μου είναι η μυρωδιά της αρμύρας και το θαλασσινό αεράκι που θα με συνοδεύει παντού .

 Πριν φύγω από το σπίτι μου ζητώ από την  οικογένεια μου να μείνουν σπίτι και να μην με συνοδέψουν στο λιμάνι γιατί δεν αντέχω να τους αποχαιρετήσω. Αν και έφεραν αντιρρήσεις  στην αρχή τελικά πείστηκαν πως έτσι είναι καλύτερα .Καθώς το καράβι αρχίζει να κινείται και να απομακρύνεται σκέφτομαι πόσος καιρός θα έχει περάσει όταν θα  ξαναδώ  αυτόν τον τόπο.

Το ημερολόγιο ενός ναύτη

Τρίτη 18 Οκτωμβρίου 1930

Ακόμα μια μέρα πέρασε στο απέραντο γαλάζιο της θάλασσας. Μια μέρα γεμάτη εκπλήξεις για όλους μας στο πλοίο. Σήμερα συναντήσαμε στον δρόμο μας προς την επιστροφή στην πατρίδα τρομερή τρικυμία, με αποτέλεσμα ένας συμπατριώτης να χάσει την ζωή του στην θάλασσα. Επίσης  από τον δυνατό αέρα σκίστηκε το ένα από τα δύο μας πανιά με συνέπεια να μειωθεί η ταχύτητά μας. Μετά από πολλές ώρες κακοκαιρίας ξαφνικά ησύχασαν όλα τριγύρω. Χωρίς να χάσουμε καιρό αποκαταστήσαμε τις ζημιές και την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε το ταξίδι προς τον προορισμό μας. Ελπίζω να έχουμε ένα σχετικά ήρεμο και γαλήνιο ταξίδι χωρίς….                                                               αναποδιές.

6-12-1939

Αγαπητό μου ημερολόγιο. Σήμερα είναι τα γενέθλια μου. Πρώτη φορά θα τα γιορτάσω μαζί με τους ναύτες και όχι με την οικογένεια μου πράγμα που με στεναχωρεί. Κάθε χρόνο προσπαθούσα να είμαι σπίτι αλλά αυτή τη χρονιά έπρεπε να δουλέψω, καθώς η οικονομική μας κατάσταση ήταν τραγική. Όσο σκέφτομαι πόσο στεναχωρώ την οικογένειά μου που λείπω μου έρχεται να γυρίσω πίσω χωρίς να τελειώσω την δουλειά. Ξέρω όμως πως αυτό θα είχε καταστροφικές επιπτώσεις διότι αν γυρνούσα σπίτι χωρίς χρήματα δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε. Αυτά είχα να  πω. Αρχίζω ξανά την δουλειά γιατί η φουρτούνα πλησιάζει…