Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Ο μικρός πρίγκιπας και η αλεπού

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

Ερμής και Καλυψώ

Οδυσσέας και Καλυψώ στο ακρογιάλι

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2011

ΡΑΨΩΔΙΑ Γ

 ΣΤΙΧΟΙ: 121-244

Στ. 121-140: Η ειδοποίηση της Ελένης από την Ίριδα
Η Ίριδα (αγγελιαφόρος των θεών) μεταφέρει στην Ελένη το μήνυμα της μονομαχίας του Μενέλαου με τον Πάρη. Εμφανίζεται με τη μορφή της Λαοδίκης, της αδερφής του Πάρη. Τη βρίσκει να υφαίνει κάτι που αναπαριστά με εξωραϊσμένο τρόπο το θα¬νατικό που έχει σπείρει η παρουσία της στο παλάτι του βασιλιά Πρίαμου. Το ύφος της είναι οικείο ( «γλυκειά μου» ). Την προετοιμάζει για το θέαμα που θα ακολουθή¬σει. Οι πολεμιστές είναι ήρεμοι, αγωνιούν γιατί ίσως ο συγκεκριμένος αγώνας φέρει πιο γρήγορα τη μέρα του γυρισμού. Η επικείμενη μονομαχία πλησιάζει. Έπαθλο θα είναι η ίδια η Ελένη. Τελειώνοντας το λόγο της η Ίριδα, φροντίζει να γεμίσει την ψυ-χή της με εικόνες και αναμνήσεις από την προηγούμενη ζωή της, που τώρα έχει σπά-σει σε χίλια κομμάτια.

Στ. 141-160: Η Ελένη σπεύδει στα τείχη
Η Ελένη γεμάτη νοσταλγία δακρύζει. Σαν γνήσια αριστοκράτισσα καλύπτει τα φυ¬σικά της κάλλη από τα αδιάκριτα βλέμματα των ανδρών. Φοράει στο κεφάλι της μα¬ντίλι γνωρίζοντας ότι θα συναντήσει τους άρχοντες της Τροίας. Επίσης σύμφωνα με το τυπικό της ομηρικής εποχής, παίρνει ως ακολούθους και δύο υπηρέτριες για να τη συνοδεύσουν στον τόπο της συνάντησης. Όταν φτάνει στις Σκαιές πύλες, όλοι οι πρωτογέροντες της Τροίας, μαζί και ο βασιλιάς Πρίαμος είναι ήδη συγκεντρωμένοι εκεί. Ο Όμηρος μας παρουσιάζει με γλαφυρό τρόπο την μεγάλη ηλικία τους παρο¬μοιάζοντάς τους με τζιτζίκια που με τη συνεχή βοή τους κάνουν ατελείωτη φασαρία, εννοώντας με αυτό τον τρόπο ότι συζητούν ασταμάτητα. Η άφιξη της Ελένης και το απίστευτο κάλλος της αναγκάζουν τους γέροντες να χαμηλώσουν την ένταση της φω¬νής τους και να προβούν σε χαμηλόφωνα – σαν θροΐσματα φύλλων – σχόλια. Η ο-μορφιά της Ελένης δεν μπορεί να περιοριστεί μέσα στις γνωστές ανθρώπινες λέξεις και το μόνο που μπορεί να κάνει ένας απλός θνητός είναι να μένει άφωνος μπροστά σε μια τέτοια θεϊκή ομορφιά. Ο ποιητής χωρίς να δίνει κανένα περιγραφικό στοιχείο, μόνο με το λεκτικό θαυμασμό των γερόντων, πετυχαίνει απόλυτα το σκοπό του, εξά¬πτει τη φαντασία του θεατή, ανυψώνοντας την ομορφιά της Ελένης και κάνοντας το όνομά της συνώνυμο της ομορφιάς. Αρχικά οι πρωτογέροντες , χαρακτηριστικό δείγμα του αντρικού φύλου, μεγαλοστομούν μάλλον απερίσκεπτα λέγοντας ότι μια τέτοια ομορφιά είναι ικανή να κάψει δυο ολόκληρα στρατόπεδα. Δεν αργούν όμως να συνετιστούν, καθώς καταλαβαίνουν λόγω της εμπειρίας και της σοφίας που διαθέ¬τουν , ότι τόση ομορφιά αποτελεί δηλητήριο και φαρμακώνει τα ίδια τους τα παι-διά.Γι’ αυτό πρέπει να το αποβάλουν γρήγορα από τον οργανισμό τους.

Στ. 161-177: Συνάντηση Πρίαμου – Ελένης
Ο Πρίαμος καλεί κοντά του την Ελένη και της ζητάει να του υποδείξει μέσα στο πλή-θος τον πρώην άντρα της, τους συγγενείς και τους φίλους της. Στη συνέχεια της δη-λώνει ότι εκείνη δεν έχει καμιά ευθύνη για ότι συμβαίνει, μετατοπίζοντας το βάρος της ευθύνης και των ενοχών στους θεούς. Αυτούς θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνους για τις κακές επιλογές της Ελένης. Έπειτα αλλάζει αμέσως θέμα συζήτησης και της ζητά να κατονομάσει έναν άντρα από το αντίπαλο στρατόπεδο που στα μάτια του φα-ντάζει βασιλιάς. Τα λόγια του Πρίαμου έρχονται σε αντίθεση με την επικρατούσα αντίληψη της ομηρικής εποχής για το ρόλο των θεών, γιατί αφενός οι θεοί παρεμβαί-νουν στα ανθρώπινα χωρίς όμως να αλλάζουν τα γεγονότα, αφετέρου και η Ελένη δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Ίσως ο ποιητής θέλει να παρουσιάσει τον Πρίαμο έτσι, γιατί ήδη η Ελένη αισθάνεται πολλές ενοχές και με την ευγένεια του ο γερο – βασιλιάς θέ-λει να την κάνει να νιώσει λίγο καλύτερα.. Από την άλλη η Ελένη τρέφει γλυκύτατα συναισθήματα για τον Πρίαμο (τον αποκαλεί « γλυκέ πεθερέ » ) και χωρίς κανένα πρόβλημα του υποδεικνύει το Μενέλαο. Νιώθει σεβασμό και δέος για το βασιλιά, ταυτόχρονα όμως δεν μπορεί να κρύψει και τις ενοχές που νιώθει για τις πράξεις του παρελθόντος. Η ίδια φαίνεται να σηκώνει μόνη της το βάρος των πράξεων της. Προ-τιμά να δει τον εαυτό της νεκρό παρά να υπολογίσει τα ατελείωτα λάθη της. Στην ου-σία απαξιώνει τν ίδια της τη ζωή, νιώθει πόνο και στενοχώρια, εύχεται να τελειώσει με οποιοδήποτε τρόπο αυτός ο ζωντανός εφιάλτης.

Στ. 178-190: Διάλογος για τον Αγαμέμνονα
Ο άντρας που μοιάζει με βασιλιάς είναι ο Αγαμέμνονας. Τον υποδεικνύει στον πεθε-ρό της, τον ονομάζει «κραταιό», «καλό βασιλιά» και «ανδρείο πολέμαρχο». Καθώς θυμάται τη μεταξύ τους συγγένεια ο πόνος και οι τύψεις μεγαλώνουν, γι ‘ αυτό χαρα-κτηρίζει τον εαυτό της «σκύλα». Ο Πρίαμος αποκαλεί τον Αγαμέμνονα ευτυχισμένο, θεαγάπητο, καλόμοιρο. Φαίνεται να τον θαυμάζει αλλά και να τον ζηλεύει, που ηγεί-ται ενός τόσου πολυάριθμου στρατού, όσο ο ίδιος δεν είχε ποτέ ηγηθεί, ούτε όταν πο-λεμούσε με τους Φρύγες εναντίον των Αμαζόνων (αναπόληση παρελθόντος, κυρίως σε ηλικιωμένους λόγω ηλικίας). Τα λόγια του Πρίαμου για τον Αγαμέμνονα υπηρε-τούν μια διπλή σκοπιμότητα: από τη μια ικανοποιούν το πατριωτικό αίσθημα και α-νυψώνουν την περηφάνια του ακροατηρίου, θυμίζοντας ένδοξες στιγμές, από την άλ-λη καταδεικνύουν την αντίληψη της ομηρικής εποχής για ηθική και πνευματική ανω-τερότητα, καθώς θεωρούνταν απόλυτα φυσιολογικό ένας ηγέτης να θαυμάζει έναν άλλο.

Στ. 191-224: Διάλογος για τον Οδυσσέα και τον Μενέλαο
Έπειτα ο Πρίαμος ρωτά για έναν άλλο άνδρα, που υστερεί σε ανάστημα σε σχέση με τον Αγαμέμνονα, αλλά έχει φαρδιούς ώμους και πλατιά στήθη (σημάδια αντρισμού και δύναμης). Τον παρομοιάζει με «τρανό δασύμαλλο κριάρι». Η Ελένη αποκαλύπτει ότι είναι ο Οδυσσέας από την Ιθάκη και δηλώνει ότι είναι πολυμήχανος, ιδιαίτερα ικανός στη σκέψη, πανούργος, πονηρός και στα τεχνάσματα εξαπάτησης πρώτος. Στη συνέχεια ο γέροντας Αντήνορας παίρνει το λόγο και περιγράφει τον Οδυσσέα και το Μενέλαο. Και οι δύο τον είχαν επισκεφθεί, μάλλον πριν τον πόλεμο, για να ζητήσουν την Ελένη, κάνοντας μια τελευταία προσπάθεια για να λυθούν οι διαφορές Αχαιών και Τρώων με διαπραγματεύσεις. Από αυτή τη συνάντηση ο Αντήνορας σχημάτισε την άποψη ότι οι δύο αρχηγοί ήταν συνετοί και σώφρονες. Ο Μενέλαος πιο ψηλός, ο Οδυσσέας πιο επιβλητικός. Ο πρώτος μιλούσε γλυκά και κοφτά, ο δεύτερος όμως ή-ταν πραγματικός ρήτορας. Στην αρχή βέβαια φάνηκε οργισμένος σα να φοβόταν να τους αντικρίσει, μα ξαφνικά όταν άρχισε να μιλάει όλοι εντυπωσιάστηκαν από τη δυ-νατή φωνή του και τη δεινότητά του στο λόγο.

Στ. 225-233: Διάλογος για τον Αίαντα και τον Ιδομενέα
Ο Πρίαμος ξεχωρίζει επίσης την επιβλητική κορμοστασιά του Αίαντα. Η Ελένη τον αποκαλεί « στήριγμα των Αχαιών».Δίπλα του είναι ο Ιδομενέας που τον γνωρίζει προσωπικά και χωρίς να ερωτηθεί, λέει ότι στέκεται σα θεός μέσα στους Κρήτες και ότι ο άντρας της τον είχε φιλοξενήσει πολλές φορές. Η Ελένη φαίνεται να αναπολεί ευτυχισμένες στιγμές από το γάμο της. Ίσως ο ποιητής να υπονοεί ότι η Ελένη δε σταμάτησε ποτέ να αγαπά το Μενέλαο και αν γυρίσει ποτέ κοντά του, θα είναι από αγάπη και όχι επειδή αποτέλεσε το έπαθλο σε μια μονομαχία.

Στ. 234-244: Αναφορά στον Κάστορα και στον Πολυδεύκη
Η Ελένη παρασυρμένη από το συναίσθημα αρχίζει να μιλάει για τα αδέρφια της, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ψάχνει να τους βρει μέσα στο πλήθος και αυτό δείχνει τη νοσταλγία και τη μοναξιά που βιώνει. Θα ήθελε τις δύσκολες στιγμές που περνάει να τις μοιραζόταν με τα αδέρφια της. Δεν τους βλέπει και θεωρεί ότι δε θέλουν να εμφανιστούν στις μάχες από ντροπή για τις δικές της πράξεις. Δυστυχώς η αλήθεια είναι πως και τα δυο της αδέρφια είναι νεκρά.

Χαρακτηρισμοί

Πρίαμος: άνθρωπος με ευγένεια ψυχής και ανωτερότητα ήθους, μεγαλόψυχος, συ-μπονετικός αντικειμενικός, πράος, γλυκός, μιλάει με θαυμασμό για τους αντιπάλους του, χωρίς κανένα ίχνος αλαζονείας και υπεροψίας.

Ελένη: μετανοημένη για τις πράξεις της , έχει συνειδητοποιήσει τις τραγικές συνέπει-ες των λαθών της, νοσταλγεί τον άντρα και το σπίτι της και τέλος θαυμάζει κι αυτή τους αρχηγούς των Αχαιών και αγωνιά για τα αδέρφια της.